Jak realizuje się innowacje dające wielomilionowe oszczędności? Czego potrzebują polscy naukowcy, by szerzej współpracować z biznesem? Rozmowa z prof. Eugeniuszem Rusińskim z Politechniki Wrocławskiej, kierownikiem Katedry Konstrukcji i Badań Maszyn Politechniki Wrocławskiej.

Jeden z Pana pomysłów i dra inż. Marcina Kowalczyka, sprzęgło przeciążeniowe do maszyn w odkrywkowych kopalniach węgla brunatnego, daje wielomilionowe oszczędności. Otrzymaliście Panowie za to rozwiązanie nagrodę Premiera. Jak realizuje się takie innowacje?

– Trzeba być blisko przemysłu i od podszewki znać jego potrzeby oraz konkretne problemy techniczne, żeby móc zaproponować konstruktywne rozwiązania. Od lat współpracuję z kopalniami odkrywkowymi węgla brunatnego oraz największymi firmami i koncernami wytwarzającymi maszyny dla tej branży, zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Do czego służy to sprzęgło?

– Gigantyczne koparki w kopalniach odkrywkowych w trakcie pracy trafiają na wielkie głazy, których nie są w stanie skruszyć. Wtedy uszkodzeniu mogą ulec czerpaki, koło czerpakowe i przekładnia. W takiej sytuacji nasze sprzęgło odłącza napęd i zapobiega uszkodzeniom. Mówimy tu o elementach specjalistycznych, których masa osiąga kilkanaście ton. Stąd oszczędności rzeczywiście idą w miliony złotych.

Tym rozwiązaniem zainteresowali się już kontrahenci zagraniczni.

– Z Niemiec, Bułgarii czy Indii. To dlatego, że do tej pory nikt na świecie nie uzyskał sprzęgła tak szybkiego. Czas jest tu dosłownie na wagę złota. Nasze sprzęgło reaguje w 0,03 sekundy.

Biznesowym partnerem projektu była PGE GiEK S.A. Oddział Kopalnia Węgla Brunatnego Turów, ale współpracował Pan też z innymi dolnośląskimi firmami.

– Podam trzy przykłady. Dla KGHM Polska Miedź S.A zespół pod moim kierownictwem opracował zespół wirujący wentylatorów. Jest wykorzystywany w układach głównego przewietrzania kopalń podziemnych. Dzięki naszym rozwiązaniom wentylator jest dużo sprawniejszy i zużywa mniej energii elektrycznej. To wymierne oszczędności dla firmy. Część z tych rozwiązań zgłosiliśmy do ochrony patentowej. Wspólnie z firmą Germaz prowadziłem projekt opancerzonego pojazdu minoodpornego AMRV G-10. Natomiast z firmą Robert Lorenc Pojazdy Specjalne z Lubina opracowałem prototypu Lekkiego Wozu Transportowego do eksploatacji w ekstremalnych warunkach podziemnych kopalń minerałów i rud metali nieżelaznych.

Czy polscy naukowcy potrafią współpracować z przemysłem?

– Tak, Politechnika Wrocławska ma pod tym względem wiele sukcesów. Rozumiemy, że innowacyjność polega nie tyle na tym, żeby wymyślać coś nowego, ile na tym, by patrzeć na projekty badawcze pod kątem ich praktycznego zastosowania. Jeśli ogromny potencjał naukowców z polskich uczelni technicznych jest nie w pełni wykorzystywany, to przyczyna tkwi w strukturalnych warunkach.

Co jest główną przeszkodą?

– Przede wszystkim potrzebny jest lepszy dostęp do zewnętrznego finansowania. Przełoży się na więcej patentów, wynalazków czy innowacyjnych projektów, które przyczynią się do podniesienia konkurencyjności polskiej gospodarki. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłasza konkursy w ramach Horyzontu 2020, które umożliwiają finansowanie innowacyjnych rozwiązań dla uczelni i partnerów z przemysłu, ale wielu przypadkach są one uciążliwe ze względu na ich realizację i rozliczanie. Powinniśmy również zadbać o intensywniejszą współpracę i kontakty z zagranicznymi ośrodkami badawczymi i firmami, ponieważ to otwiera wiele drzwi również do projektów z zagranicznym biznesem. Poza tym powinniśmy wspierać biuro karier i dawać studentom większe możliwości staży czy praktyk w firmach jeszcze w trakcie studiów. To oni są najlepszą wizytówką Politechniki Wrocławskiej.

Czy Politechnika Wrocławska może stać się regionalnym źródłem innowacji?

– Jestem o tym przekonany. Ponadto uważam, że powinniśmy rozwijać się w kierunku uczelni przedsiębiorców, jeszcze szerzej współpracującej z biznesem. Nasz potencjał jest na tyle duży, że Politechnika Wrocławska może stać się wzorem dla innych uczelni technicznych w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Profesor Eugeniusz Rusiński jest kierownikiem Katedry Konstrukcji i Badań Maszyn Politechniki Wrocławskiej. Pełni też funkcję prorektora ds. Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką. Od wielu lat współpracuje z polskim przemysłem, międzynarodowymi ośrodkami badawczymi oraz wieloma firmami i koncernami zagranicznymi, w tym z branż związanych z górnictwem, przemysłem motoryzacyjnym, hutniczym czy obronnym.

(Kris)