W dniu 16 kwietnia 2018 r. odbyła się konferencja, organizowana przez Grupę Doradczą KZP, podczas której przedstawiciele organizacji pozarządowych, zamawiających i wykonawców identyfikowali ryzyka inwestycyjne i wskazywali zagrożenia z nich płynące. Co do zasady, zauważalny był podział na reprezentantów, którzy główny ciężar kładli na przeszkody utrudniające efektywne zarządzanie ryzykami kreowane przez niedoskonałą legislację, oraz na reprezentantów, którzy zwracali uwagę na częste praktyki zamawiających, którzy zamiast dzielić się ryzykami przenoszą je niemalże w całości na wykonawców.

Konferencję otworzyła Żaklina Ossowska, Prezes Grupy Doradczej KZP. Wskazywała, że ustawa o finansach publicznych od 2010r. nakłada na zamawiających obowiązek procedowania zgodnie systemem kontroli zarządczej, w ramach której należy realizować misje i cele przy adekwatnym zarządzaniu ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem można zaś realizować na cztery sposoby: poprzez (i) tolerowanie ryzyka (nieznacznego bądź małego), (ii) jego ograniczenie albo obniżenie, a następnie ciągłe monitorowanie, (iii) przeniesienie / transfer ryzyka (wysokie ryzyko) lub (iv) zaprzestanie wykonywania działań ryzykownych bądź całkowita likwidacja ryzyka. W swych wykładach prelegenci odnosili się do powyższego podziału, aby zobrazować, który – Ich zdaniem – model zarządzania ryzykiem jest stosowany przy realizacji inwestycji publicznych.

Inauguracyjną prelekcję wygłosił Pan Piotr Rychlewski, pełniący funkcję kierownika Pracowni Inżynierii Geotechnicznej w Zakładzie Geotechniki Instytutu Badawczego Dróg i Mostów. Wystąpienie poświęcone było ryzykom gruntowym, ich fundamentalnemu znaczeniu przy realizacjach wszelkiego typu inwestycji (liniowych, kubaturowych, mostowych itp.). Pan Rychlewski wskazał, w jaki sposób należy planować inwestycję i jakie działania należy podjąć, aby zminimalizować ziszczenie się ryzyk gruntowych. Wykład zilustrowany był licznymi przykładami z niedawno zakończonych, prestiżowych realizacji, wykresami oraz filmami, co pozwoliło uczestnikom na łatwiejsze przyswojenie tej skomplikowanej materii.

Drugą prelekcję wygłosił dr inż. Aleksander Krupa, Dyrektor Techniczny Biura Izby Projektowania Budowlanego. Podczas swego wystąpienia Pan Krupa przedstawił propozycję IPB w sprawie doprecyzowania regulacji prawnych, ułatwiających pokonywanie ryzyk budowlanych w inwestycjach celu publicznego. Wskazywał na obszary, które powinny w trybie pilnym stać się przedmiotem regulacji, równocześnie podając rozwiązania, które zdaniem IPB znakomicie sprawdziłyby się w praktyce. Rozwiązania te niekoniecznie są zupełnie nowe, lecz częściowo polegają na rozwiązaniach dawniej obowiązujących, które z uwagi na np. ograniczenia budżetowe zostały wycofane. Zaznaczał także, jakim problemem jest dyskontynuacja projektów prowadzonych przez poprzednie ekipy rządowe. W ten sposób budownictwo niejako co parę lat zaczyna reformy od punktu 0, zamiast korzystać z osiągnięć zespołów ekspertów, pracujących na zlecenie poprzednich ministrów.

Trzecia prelekcja została przedstawiona przez Pana Tomasza Kwiecińskiego, Zastępcę Dyrektora Oddziału ds. Inwestycji w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział Warszaw. Dotyczyła ona problemów związanych z decyzjami środowiskowymi, lokalizacyjnymi, podziałami geodezyjnymi, wykupem działek i wywłaszczeniami pod teren inwestycji. Pan Kwieciński w pierwszej kolejności opowiedział, jak skomplikowanym procesem w GDDKiA jest proces przygotowania inwestycji, z uwagi na konieczność dokonywania licznych, czasochłonnych wywłaszczeń. Następnie zidentyfikował ryzyka występujące na etapie uzyskiwania decyzji środowiskowej oraz decyzji ZRID. Ważnym ryzykiem, przyczyniającym się do obstrukcji i opóźnień w realizacjach inwestycji, jest ryzyko archeologiczne.

Kolejna prelekcja została wygłoszona przez Panią Wiolettę Kubicę, Dyrektora ds. zakupów w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji S.A w Krakowie. Prelegentka wskazała jak poważnym i realnym ryzykiem jest ryzyko niedochowania terminu realizacji inwestycji. Na przykładzie MPWiK Kraków Pani Kubica omówiła, jak dużą rolę odgrywają czynniki niezależne od Zamawiającego – począwszy od specyfiki zamówień realizowanych przez Ich jednostkę (częsta konieczność uzyskiwania zgody na zajęcie pasa ruchu drogowego), uwarunkowania lokalne (dynamiczny rozwój Krakowa), uwarunkowania krajowe (ograniczone zasoby osobowe w związku z realizacją podobnych inwestycji w kraju), a także uzależnienia od dostawców materiałów (3 producentów określonego typu rur w Europie). Pani Kubica wskazała także, w jaki sposób MPWiK Kraków wyciąga wnioski ze ziszczonych ryzyk, jak stale modyfikują własne struktury oraz kolejne warunki SIWZ, aby sieci w Krakowie były budowany i modernizowane w możliwie najbardziej efektywny sposób, przy równoczesnej minimalnej dolegliwości dla mieszkańców.

Dalej, Pan Stefan Bekir Assanowicz, Prezesa Rady Polsko Hiszpańskiej Izby Gospodarczej, przedstawił prelekcję nt. problemów wykonawców w kontraktach z organami administracji publicznej w trakcie budowy, w momencie oddawania obiektu do użytkowania. Pan Assanowicz wskazywał, jak poszczególne zachowania determinują ziszczenie się ryzyk na kolejnych etapach prowadzenia procesu inwestycji publicznej. Prelegent podzielił naganne praktyki na etap ofertowania, kontraktacji, realizacji i odbiorów. Omawiane praktyki były ilustrowane licznymi przykładami, co czyniło całe rozważania niezwykle praktycznymi, i pozwalało na zdanie sobie sprawy z konieczności weryfikacji utrwalonych praktyk, celem zwiększenia efektywności realizacji inwestycji publicznych.

Następnie r.pr. Dariusz Ziembiński, właściciel Kancelarii Ziembiński & Partnerzy wskazał, jak kary umowne należy oceniać w kontekście ryzyk inwestycyjnych. Uzasadniał, że kary umowne nie są narzędziem kontroli jakości przygotowanie i realizacji inwestycji, a system zamówień publicznych odpowiedzialny jest m.in. za ilość sporów, i powinien promować sprawiedliwy i wyważony rozkład ryzyk. Podkreślał, że ryzyko naliczenia kar umownych – przy obecnych konstrukcjach wzorów umowy – jest bardzo wysokie, gdyż praktyki naliczania kar umownych w sektorze publicznym są oderwane od praktyk w prywatnym sektorze, gdzie strony stosunku umownego mają równorzędne pozycje. Apelował, by nagłaśniać informację o kosztach społecznych długotrwałych procesów, oraz by procesy te stanowiły przesłankę do odpowiedzialności urzędniczej.

Kolejną prelekcję wygłosiła Pani Urszula Woronowicz, Partner zarządzający w Smart-be. Wykład Pani Woronowicz dotyczył kwestii ryzyk związanych ze zmianą umowy o realizację zamówienia publicznego. Przedstawione zostały dwa najczęstsze podejścia zamawiających w kontekście zmian do umowy, które należy ocenić jako skrajne. Prelegentka podkreślała, że umowa w sprawie realizacji zamówienia publicznego jest tylko pozornie nieelastyczna, gdyż PZP dopuszcza zmiany w umowie o realizację zamówienia publicznego w szerokim (lecz nie dowolnym) zakresie. Decydentem w zakresie dopuszczalnych zmian – z uwagi na asymetrię uprawnień stron tego stosunku zobowiązaniowego – jest zamawiający. To On każdorazowo powinien badać daną sytuację w kontekście wytycznych orzecznictwa, oceniając legalność zamian umowy.

Końcową prelekcję wygłosił Pan Ryszard Kurek, członek Stowarzyszenia Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców. Wykład ten dotyczył trudności związanych z odbiorem inwestycji, w kontekście braku współpracy ze strony inwestora, zgłaszania niezasadnych uwag oraz kosztu i ryzyka utrzymywania inwestycji gotowej do odbioru. Swoje rozważania oparł o klauzule FIDIC, ze wskazaniem, jak ryzyka te są i powinny być rozłożone pomiędzy inwestora i wykonawcę w kontrakcie FIDIC, oraz jakie ryzyka niesie ze sobą modyfikacja poszczególnych subklauzul.

Pomiędzy prelekcjami odbyły się dwa panele dyskusyjne, w czasie których uczestnicy konferencji chętnie zadawali pytania prelegentom i przedstawiali realne problemy, z jakimi mierzą się w przetargach i na etapie realizacji inwestycji publicznych.

Omawiana konferencja to kolejne wydarzenie mające na celu promowanie znajomości prawa wśród wykonawców i zamawiających oraz zachęcanie do włączenia się w procesy legislacyjne, celem skorygowania istniejących niedoskonałości. Dzięki wieloperspektywicznemu przedstawianiu poszczególnych problemów, uczestnicy konferencji mieli możliwość dokonania samodzielnej oceny, w jakim stopniu obecnie funkcjonujący podział ryzyk budowlanych warunkuje faktyczną efektywność realizacji inwestycji publicznych. Sporządzone przez prelegentów analizy, prognozy oraz podane wskazówki, stanowiły cenne pouczenie dla wszystkich obecnych na sali. Do sukcesu konferencji przyczynili się więc przede wszystkim wybitni prelegenci, lecz również patroni mieli w tym swój dział.

Patronami konferencji byli: Kancelaria Ziembiński & Partnerzy, Instytut Międzynarodowej Współpracy Gospodarczej, Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa, Polski Kongres Drogowy, Zachodnia Izba Gospodarcza, Instytut Projektowania Budowlanego, Stowarzyszenie Geodetów Polskich, Smart-be, Polskie Stowarzyszenie Menadżerów Budownictwa, Polska Izba Gospodarki Odpadami, NextBuy, periodyki Raport Kolejowy, Kurier Kolejowy, oraz portale e-zamówienia.pl, e-gospodarka.pl, Inzynieria.com, Zamówienia20.pl, naszbiznes24.pl, Prawieoprawie.pl.

Konferencja oceniona przez uczestników w anonimowych ankietach na 5+.

Uczestnicy napisali:

• „Dziękuję za świetną organizację spotkania  i interesujące wykłady pokazane na konferencji.”
• „Bardzo wysoko oceniam kompetencje prelegentów i intencje Kancelarii w kierunku utworzenia zawodowego forum wymiany doświadczeń w celu nowelizacji przepisów”
• „Chciałabym poinformować, iż byłam bardzo zadowolona z udziału w tej Konferencji.”

(MKO)