Na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego europarlamentu Jerzy Buzek składał sprawozdanie z działań na rzecz wspólnego europejskiego rynku energii

Wspólny rynek energii – taniej i bezpieczniej

Do końca tego roku państwa członkowskie chcą ukończyć działania związane z wewnętrznym rynkiem energii w Unii Europejskiej. Dla Europy ma to oznaczać bezpieczeństwo energetyczne dla państw i konsumentów, możliwość wpływania na wysokość cen oraz wzrost konkurencyjności względem partnerów zewnętrznych. Do 2015 roku mają zniknąć na jej obszarze tzw. wyspy energetyczne. Prace nad ujednoliceniem i liberalizacją wewnętrznego rynku energii w UE trwają od kilku lat. 1 czerwca podczas pierwszego posiedzenia Parlamentu Europejskiego sprawozdanie w tej sprawie przed nowymi członkami złożył w imieniu Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii członek komisji Jerzy Buzek.

Wspólny rynek energii po 1

Zgodnie ze złożonymi podczas pierwszej sesji plenarnej deklaracjami, Parlament Europejski stoi na stanowisku, że wewnętrzny rynek energii jest niezbędny dla ogólnego bezpieczeństwa energetycznego Unii i zrównoważonego wykorzystania energii. Jest też zasadniczą wartością dla globalnej konkurencyjności Unii, wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy. Szacuje się, że do 2020 roku na inwestycje w sektorze energii trzeba wydać 1 bilion euro, z czego 540 mld euro na wytwarzanie energii, a 210 mld EUR na sieci elektryczne i gazowe o znaczeniu europejskim. Pełna integracja europejskich sieci energetycznych i otwarcie rynków to najważniejsze czynniki utrzymania równowagi między bezpieczeństwem energetycznym, konkurencyjnością, opłacalnością, zrównoważoną gospodarką i interesem konsumentów. Wspólny rynek ma też znaczenie w perspektywie wzrostu udziału energii odnawialnej w koszyku energetycznym Europy. Włączenie na dużą skalę odnawialnych źródeł energii wymaga dostosowania sieci i usprawnienia elastyczności. Jednolity rynek energii upoważni Unię do mówienia jednym głosem w stosunku do partnerów zewnętrznych i zapewni równe warunki wszystkim przedsiębiorstwom unijnym i pozaunijnym, przy jednoczesnym zapewnieniu norm społecznych i środowiskowych i działaniu na rzecz wzajemności w państwach trzecich, a także pozwoli utworzyć system, który umożliwi państwom członkowskim wymianę informacji dotyczących zawartych z krajami trzecimi porozumień o dostawach energii.

Wspólny rynek energii po 2

Parlament zakłada też, że europejski wewnętrzny rynek energii i krajowe rynki energii muszą być konkurencyjne i oferować wszystkim konsumentom, którzy zajmują centralne miejsce na rynku energii, rzeczywisty wybór oraz przejrzyste informacje. Urzeczywistnienie wewnętrznego rynku energii jest istotne dla obniżenia kosztów i cen energii do przystępnego i konkurencyjnego poziomu. Choć jednocześnie Buzek w swoim wystąpieniu zaznaczał, że utrzyma się tendencja wzrostu cen energii, ponieważ są one obecnie powiązane − w przypadku gazu − z cenami baryłki ropy, a w przypadku energii elektrycznej − z cenami paliw kopalnych. Ponadto dodatkowo oddziałuje na nie uzależnienie Europy od importu ropy i gazu, wpływ środków interwencyjnych, niewystarczające działania mające na celu wspieranie efektywności energetycznej oraz brak inwestycji niezbędnych do utrzymania i modernizacji systemów energetycznych (w tym przesyłów w obie strony i połączeń wzajemnych), w celu utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa dostaw i ułatwienia integracji odnawialnych źródeł energii. Parlament przypominał też o swym poparciu dla utworzenia Europejskiej Wspólnoty Energetycznej państw członkowskich i zwrócił się do Komisji i Rady Europejskiej o przedstawienie sprawozdania na temat postępów w jej tworzeniu.

Wspólny rynek energii po 3

Buzek wskazał też na bieżące wyzwania towarzyszące tworzeniu wewnętrznego rynku energii. Krajowe rynki energii wg niego nie zaspokajają potrzeb ani oczekiwań odbiorców, ponieważ w niektórych państwach członkowskich nadal są oni narażeni na wysokie ceny, ograniczony wybór dostawców, producentów i taryf, ogólnie niską jakość usług, często zbyt słabą ochronę konsumentów oraz trudności przy zmianie dostawcy. Dlatego podkreśla potrzebę budowania rynku bardziej przyjaznego użytkownikom, gdzie konsumenci mogą odgrywać aktywną rolę i stać się prosumentami na ogólnounijnym rynku, na którym dysponują oni informacjami na temat warunków oferowanych przez poszczególnych dostawców w sposób umożliwiający ich łatwe porównanie. Parlament jest przekonany, że brak pełnego wdrożenia przepisów dotyczących wewnętrznego rynku energii pozostaje jedną z głównych przeszkód w ukończeniu tego rynku. Uważa, że niezbędna konsolidacja rynku wewnętrznego obejmuje rozszerzenie infrastruktury przy jednoczesnym wdrożeniu przepisów w zakresie rynku wewnętrznego i egzekwowaniu przepisów dotyczących konkurencji.

Wspólny rynek energii po 4

Podkreśla, że modernizacja istniejącej infrastruktury oraz budowa nowej, inteligentnej i elastycznej infrastruktury wytwarzania, przesyłu (zwłaszcza transgranicznych gazowych i elektrycznych linii międzysystemowych), dystrybucji i magazynowania energii to najważniejsze czynniki stabilnego, dobrze zintegrowanego i dobrze połączonego rynku energii. W taki sposób unika się jakichkolwiek negatywnych skutków, jak np. nieplanowanych przepływów energii, i gdzie zapewnione są dostawy po przystępnych i konkurencyjnych cenach, a potencjał wszystkich zrównoważonych źródeł energii, mikrogeneracji, kogeneracji i wydajności, zarządzania strony popytowej i magazynowania jest w pełni wykorzystany. Zdecentralizowane dostawy energii odnawialnej zmniejsza potrzebę budowy nowych linii przesyłowych, a tym samym związanych z tym kosztów, ponieważ zdecentralizowane technologie − które można bezpośrednio zintegrować w domach, miastach i oddalonych obszarach − są znacznie bliżej użytkowników końcowych. Z kolei umożliwienie wzrostu produkcji energii odnawialnej bez współmiernego rozwoju niezbędnej infrastruktury może prowadzić do nieskoordynowanych transgranicznych przepływów pętlowych, a tym samym nieoptymalnych cen energii;

Wspólny rynek energii po 5

Buzek przypomniał też, że cel państw członkowskich polegający na osiągnięciu poziomu połączeń międzysystemowych energii elektrycznej i gazu wynoszącego co najmniej 10% ich zainstalowanych mocy produkcyjnych, który został uzgodniony na szczycie Rady Europejskiej w 2002 i 2007 r., nie został do tej pory zrealizowany. Efektywność energetyczna jest jednym z najbardziej zrównoważonych i opłacalnych sposobów na zmniejszenie rachunków za energię, zwiększenie bezpieczeństwa dostaw, zmniejszenie zapotrzebowania na import paliw kopalnych oraz unikanie emisji dwutlenku węgla. Podkreśla, że zgodnie z ustaleniami Międzynarodowej Agencji Energetycznej bardziej energiczne działania w zakresie efektywności energetycznej mogą zmniejszyć import gazu do UE o jedną trzecią do 2035 r., co odpowiada 100 mld metrów sześciennych gazu. Podczas wystąpienia Buzek mówił też o ochronie i wspieraniu konsumentów oraz zdeklarował wspieranie przyszłych wyzwań energetycznych i klimatycznych.