Według naukowców, nawet jak już uporamy się z COVID-19, za jakiś czas czeka nas kolejna pandemia. Po prostu co jakiś czas pojawia się szczep wirusa, który w krótkim czasie atakuje wielu ludzi. Tak było z hiszpanką, SARS, MERS i tak jest teraz. Jakie działania możemy podjąć, żeby z pandemią walczyć i jednocześnie przygotować się na kolejne?

Z pomocą mogą przyjść zdjęcia z satelitów krążących wokół Ziemi. Istnieje wiele danych i wskaźników, które satelity mogą rejestrować, a które mogą być bardzo pomocne w monitorowaniu, modelowaniu, czy reagowaniu na epidemię oraz w usuwaniu jej skutków.

Dostęp do zdjęć satelitarnych

– Dzięki powszechnemu dostępowi do zdjęć satelitarnych z obserwacji Ziemi, m.in. na platformach typu DIAS, realizowanych przez Europejską Agencję Kosmiczną i unijny program Copernicus, takich jak np. CREODIAS, każdy może tworzyć różne analizy, pomocne w wielu aspektach naszego życia. Także w kontekście badania, monitorowania i tworzenia prognoz skutków przebiegu chorób wirusowych – wyjaśnia Przemysław Mujta, Menadżer Technicznego Wsparcia Sprzedaży z CloudFerro, polskiej firmy, która jest dostawcą usług przetwarzania w chmurze obliczeniowej oraz obsługuje pięć platform udostępniających dane satelitarne.

– Włączając się w walkę z pandemią postanowiliśmy zaoferować wsparcie osobom, zespołom i firmom, które mają swoje pomysły na wykorzystanie danych z satelitów w walce z pandemią. Zapewniamy bezpłatne kredyty na korzystanie z zasobów chmury obliczeniowej na platformie CREODIAS oraz dostęp do zdjęć w bardzo wysokiej rozdzielczości. Przyjmujemy już pierwsze zgłoszenia i liczymy, że innowacyjnych pomysłów będzie jak najwięcej – mówi Przemysław Mujta.

Co dane z kosmosu mogą nam powiedzieć?

Dane satelitarne mogą m.in. pomóc w monitorowaniu miejsc, w których prawdopodobieństwo wystąpienia choroby jest większe lub w poszukiwaniu występowania pewnych czynników ryzyka. Tutaj tropem może być np. fakt, że wiele nowych chorób wirusowych, takich jak SARS, MERS i COVID-19, jest odzwierzęcych. Warto zatem monitorować miejsca, w których ludzie mają kontakt z dziką przyrodą. Sytuacją, która potencjalnie może być niebezpieczna pod kątem nowych wirusów, jest np. zamiana lasów w pastwiska dla zwierząt lub pola pod uprawy. Wraz z ograniczaniem siedlisk dzikich zwierząt, zwiększa się prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa ze zwierząt na ludzi. Świetnym sposobem na monitorowanie, w jaki sposób ludzie zmieniają ekosystemy, jest właśnie analiza zdjęć satelitarnych.

– Narzędzie stworzone wprost do monitorowania zmian w użytkowaniu gruntów, na razie w odniesieniu do Europy, już istnieje. Jest to mapa pokrycia terenu, stworzona przez Centrum Badań Kosmicznych PAN, przy naszym udziale – mówi Przemysław Mujta.

-Uwzględnia ona różne klasy terenu, w tym obszary rolnicze i lasy, tereny zabudowane, bagna czy torfowiska. Mapa ułatwia monitorowanie zmian, które mogą mieć znaczenie dla badania różnych zjawisk, również chorób wirusowych – dodaje.

Prognozowanie przebiegu epidemii

Współczesna epidemiologia bazuje na wielkich ilościach danych, a analizy opracowywane przez naukowców są oparte na różnych źródłach. Dane geoprzestrzenne okazują się niezbędne także w modelowaniu chorób zakaźnych. Ogniska choroby tworzą się w określonych warunkach: pojawiają się i rozrastają w określonych miejscach i sytuacjach, a także są przenoszone wzdłuż określonych ścieżek. Modelowanie, gdzie znajduje się większe zagrożenie i nakładanie ograniczeń np. na określone gminy i powiaty a nie na cały kraj, może bardziej precyzyjnie redukować skutki epidemii i straty gospodarcze.

– Wysokiej jakości dane geoprzestrzenne umożliwiają dostarczanie modelom dynamicznym i statystycznym charakterystycznych danych na temat przenoszenia chorób, czynników ryzyka i prognoz rozwoju choroby – wyjaśnia Josh L. Proctor, naukowiec z Institute of Disease Modeling w Seattle.  – Ma to ogromne znaczenie w analizie rozwoju choroby w krajach o niskim i średnim dochodzie, gdzie często brakuje wysokiej jakości elektronicznych systemów dokumentacji medycznej – podkreśla.

Klimat i choroby

Ryzyko przenoszenia chorób możemy także analizować pod względem zmian klimatu. Przykładowo wirus Zika jest przenoszony przez komary, a wraz z ocieplaniem się klimatu, obszar na którym się on rozprzestrzenia poszerza się, zarówno na północ, jak i na południe od tropików. Zmienia się także jego sezonowość. Za pomocą danych z satelitów można monitorować skutki zmiany klimatu oraz uzyskać informacje na temat tego kiedy, gdzie i jak długo ludzie mogą być narażeni na zarażenie się.

Ekonomia

Zdjęcia satelitarne można także wykorzystać do pomiaru skutków ekonomicznych wybuchu pandemii oraz prognozowania tempa powrotu gospodarki do normalności. Np. za pomocą śledzenia przemieszczania się statków w portach czy pojazdów na drogach. Obecnie wiele wskaźników ekonomicznych pozostaje w tyle za faktyczną sytuacją oraz decyzjami firm i konsumentów. Spływające w czasie rzeczywistym dane satelitarne mogą przyspieszyć analizy rynkowe i pomóc w podjęciu odpowiednich działań.

Zobacz animację dotyczącą zanieczyszczeń w atmosferze podczas pandemii Covid-19 TUTAJ.

MaJa