Kto, organizując imprezę masową, nie zachowuje wymogów i warunków bezpieczeństwa, podlega odpowiedzialności karnej. O czym powinien pamiętać organizator imprezy masowej, by jej uczestnicy bawili się zarówno bezpiecznie, jak i dobrze?

Wraz z początkiem lata rozpoczyna się sezon dużych, zwykle plenerowych wydarzeń – koncertów, festynów, festiwali i innych wielkich imprez tematycznych. Biorąc pod uwagę ogromną liczbę uczestników takich przedsięwzięć, na pierwszy plan wysuwa się zapewnienie bezpieczeństwa w trakcie wydarzenia. Co warto wiedzieć, o czym musi pamiętać organizator, jak powinni zachowywać się uczestnicy?

Kiedy impreza staje się masowa?

Czym jest impreza masowa? Ustawa z dnia 20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. 2009 Nr 62 poz. 504, z późniejszymi zmianami) wskazuje, że impreza masowa to wydarzenie o charakterze artystycznym, rozrywkowym lub sportowym.

„Masowość” definiowana jest w zależności od liczby osób, do których skierowano przedsięwzięcie oraz miejsca, w którym jest ono organizowane. W przypadku wydarzeń artystyczno-rozrywkowych (np. koncertów, festynów, transmisji) odbywających się na stadionach, w obiektach niebędących budynkami lub na terenie umożliwiającym organizację takiego eventu, z imprezą masową mamy do czynienia przy minimum 1000 osobach. Natomiast, jeśli impreza odbywa się w hali sportowej lub w innym odpowiednio przystosowanym budynku, uznamy ją za masową, gdy organizator przewidział co najmniej 500 miejsc dla uczestników.

Nieco inaczej jest w odniesieniu do wydarzeń zakładających współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, czyli imprez o charakterze sportowym. Jeśli organizowane są na stadionach lub w innych obiektach niebędących budynkami – podobnie jak w przypadku imprez artystyczno-rozrywkowych – za masowe uznamy wydarzenie, które skupi co najmniej 1000 osób. Z kolei w przypadku imprez odbywających się w hali sportowej, czy innych przystosowanych do tego celu budynkach już tylko 300 osób czyni je masowymi. Mecz piłki nożnej, rozgrywany na stadionie lub w innym obiekcie sportowym, podczas którego organizator udostępnił co najmniej 1000 miejsc dla uczestników również jest uznawany za imprezę masową.

Szczególną uwagę należy zwrócić także na imprezy masowe podwyższonego ryzyka, czyli takie, w czasie których – zgodnie z informacją o przewidywanych zagrożeniach lub w odniesieniu do dotychczasowych doświadczeń dotyczących zachowania uczestników – istnieje obawa o wystąpienie aktów przemocy lub agresji.

Ustawa wymienia również te wydarzenia, których jako masowe zakwalifikować nie można. To przedsięwzięcia organizowane m.in. w teatrach, kinach, szkołach i placówkach oświatowych (przez zarządzających tymi jednostkami), a także np. imprezy współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży czy sportowców niepełnosprawnych. Jako niemasowe uznajemy także ogólnodostępne i nieodpłatne imprezy sportu powszechnego o charakterze rekreacji ruchowej czy zamknięte wydarzenia organizowane przez pracodawców dla pracowników.

Dlaczego definicja jest ważna?

Świadomość tego, że wydarzenie ma charakter masowy jest niezwykle istotne, ponieważ nakłada na jego organizatorów dodatkowe obowiązki. Przede wszystkim w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Niedopełnienie tych obowiązków może zaś doprowadzić do tragedii. Tak było w przypadku studenckich otrzęsin na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy w listopadzie 2015 roku, w trakcie których – w wyniku wybuchu paniki – zmarły trzy osoby. Podstawowym zarzutem wobec organizatora było sprowadzenie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia wielu osób.

O czym musi pamiętać organizator?

Zezwolenie na przeprowadzenie imprezy masowej – wydawane przez właściwego ze względu na miejsce wydarzenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – to dopiero początek formalności, o których musi pamiętać organizator. Uczestnicy stawiają różne wyzwania przed realizatorami dużych eventów. Główne oczekiwania to z pewnością przyjazna atmosfera, odpowiednio przygotowany teren oraz – w zależności od rodzaju imprezy – wysoka jakość rozrywki, rywalizacji czy zaplecza merytorycznego przedsięwzięcia. Jednak podstawowym wymaganiem w odniesieniu do każdego wydarzenia jest bezpieczeństwo. Stanowi ono także fundament procesu organizacyjnego imprezy, co podkreśla ustawa.

Zgodnie z nią to właśnie organizatorzy odpowiadają „za bezpieczeństwo imprezy masowej w miejscu i czasie jej trwania”. W tym szerokim pojęciu mieści się przede wszystkim:

• bezpieczeństwo uczestników wydarzenia,
• ochrona porządku publicznego,
• zabezpieczenie przedsięwzięcia pod względem medycznym,
• zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego obiektów, w których impreza się odbywa (szczególnie pod względem przeciwpożarowym i sanitarnym).

W konsekwencji organizator musi zadbać, by podczas całego wydarzenia były obecne służby porządkowe i informacyjne pod wodzą kompetentnego kierownika. Liczebność tych służb jest zależna od liczby osób biorących udział w imprezie. Na miejscu powinna być również pomoc medyczna oraz zaplecze higieniczno-sanitarne. Ponadto konieczne jest wyznaczenie dróg ewakuacyjnych oraz zapewnienie warunków do zorganizowania łączności między podmiotami, które imprezę zabezpieczają.

Na organizatorów imprez odpłatnych nałożony jest również obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone osobom w niej uczestniczącym. Należy wziąć pod uwagę fakt, że za większość naruszeń bezpieczeństwa, które wystąpią w trakcie imprezy, do odpowiedzialności pociągnięty zostanie realizator przedsięwzięcia. To dlatego tak istotne jest wybranie odpowiedniej agencji ochrony, która zadba o bezpieczeństwo i porządek publiczny w czasie jej trwania.

Za co odpowiedzialne są służby zabezpieczające imprezę?

Służby zabezpieczające realizują ogół skoordynowanych przedsięwzięć w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas imprezy masowej.

Do uprawnień służb porządkowych zalicza się m.in. legitymowanie uczestników, przeglądanie zawartości ich bagaży i odzieży (pod kątem wnoszenia i posiadania na teren imprezy niedozwolonych przedmiotów i substancji), a także ujmowanie i przekazywanie Policji osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie czy dopuszczających się zabronionych czynów. To ostatnie uprawnienie jest szczególnie istotne w kontekście danych zaprezentowanych w raporcie Komendy Głównej Policji „Bezpieczeństwo imprez masowych w 2015 roku”. Dla przykładu – w 2015 roku w związku z imprezami masowymi zatrzymano łącznie ponad tysiąc osób, ujawniono 996 przestępstw oraz 9 109 wykroczeń, z których większość popełniono w trakcie trwania wydarzenia.

Jedną z ważniejszych kompetencji służb porządkowych, mającą wymiar prewencyjny, jest odmowa wstępu na imprezę masową. Na teren wydarzenia nie mogą zostać wpuszczone m.in. osoby, wobec których zostało wydane orzeczenie zakazujące wstępu na imprezę masową czy posiadające tzw. zakaz zagraniczny lub klubowy (w przypadku meczów piłki nożnej). W trosce o bezpieczeństwo służby porządkowe nie mogą także wpuszczać osób pod widocznym wpływem alkoholu czy środków odurzających, posiadających broń lub inne niebezpieczne przedmioty oraz osób agresywnych. Ponadto uczestnicy zakłócający porządek lub łamiący reguły wydarzenia, muszą być przez służby usunięte.

Organizator imprezy staje więc przed kolejnym wyzwaniem: wynajęcia agencji ochrony, która ze swoich obowiązków wywiąże się bez żadnych zastrzeżeń, zapewniając tym samym bezpieczeństwo uczestnikom, a organizatorowi dając pewność, że wszystkie nakładane przez ustawę zadania zostały wypełnione.

Na co zwracać uwagę, wybierając agencję ochrony?

– Przede wszystkim na doświadczenie agencji, związane z realizacją imprez masowych. Istotne jest, aby wybrana firma była zdolna realizować zadanie, czyli miała odpowiednie struktury, kadrę zarządzającą, odpowiednie zasoby pracowników, duży portfel zrealizowanych imprez, odpowiednie referencje potwierdzające realizację na wysokim poziomie, niezbędne wyposażenie, m.in. sprzęt łącznościowy, jednolite umundurowanie pracowników w standardzie oczekiwanym przez organizatora – podkreśla Dariusz Żakowski, Zastępca Dyrektora Oddziału ds. Operacyjnych Impel Security Polska.

Wybór sprawdzonej agencji ochrony pozwoli z jednej strony na eliminowanie i minimalizowanie ryzyka, które mogą wystąpić w trakcie imprezy. Z drugiej – na zapewnienie najwyższych standardów obsługi gości imprezy przez służby porządkowe i informacyjne, czyli tzw. stewardingu, stosowanego w całej Europie.

Jak powinni zachowywać się uczestnicy?

Obowiązki leżą nie tylko po stronie organizatorów wydarzenia, ale także jego uczestników – są oni zobowiązani „zachowywać się w sposób niezagrażający bezpieczeństwu innych osób” oraz przestrzegać regulaminów obiektu i imprezy.

Nie mogą również wnosić i posiadać broni czy innych niebezpiecznych przedmiotów (materiałów wybuchowych, wyrobów pirotechnicznych, materiałów pożarowo niebezpiecznych), napojów alkoholowych (prócz dopuszczonych do sprzedaży na terenie imprezy produktów zawierających maksymalnie 3,5% alkoholu), środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Powinni zaś ze sobą zabrać zdrowy rozsądek, czujność oraz ograniczone zaufanie do innych osób biorących udział w imprezie.

– Każdy uczestnik wydarzenia, który zauważy niebezpieczną sytuację, powinien bezzwłocznie powiadomić najbliższego członka służb porządkowych lub informacyjnych. Często od prędkości przekazania informacji zależy, jak szybko służby mogą podjąć działania – wskazuje Dariusz Żakowski. – w żadnym przypadku nie należy ulegać panice, nie należy jej też wzbudzać. Konsekwencje takiego działania mogą być nieobliczalne. Uczestnik nie powinien także samodzielnie podejmować działań zmierzających do zażegnania sytuacji kryzysowej – należy to pozostawić wyspecjalizowanym i przygotowanym do tego służbom.

Co może, choć nie powinno, się wydarzyć?

Podstawowe zagrożenia, jakie mogą pojawić się podczas imprezy masowej, wynikają między innymi z niewłaściwego przygotowania obiektu lub terenu wydarzenia, czyli niedopełnienia obowiązków stawianych przez prawo budowlane. Dużym ryzykiem jest także dopuszczenie do uczestnictwa osób zachowujących się agresywnie czy prowokacyjnie. To pierwsze doprowadzić może do katastrof budowlanych lub np. stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi uszkodzeń scen koncertów. Niewyznaczenie odpowiednich dróg ewakuacji może doprowadzić do wybuchu paniki, a to z kolei do awantur i bójek (np. na stadionach).

Część zagrożeń ma charakter zdrowotny – zaliczamy do nich wszelkie uszkodzenia ciała (które mogą wynikać np. ze zbyt intensywnej zabawy), omdlenia czy stany upojenia alkoholowego. Służby porządkowe i informacyjne muszą być czujne także w tym zakresie, pozostając w stałym kontakcie ze służbami medycznymi.

– Imprezy masowe, szczególnie w ostatnim czasie, są traktowane jako potencjalne miejsce przeprowadzenia ataków terrorystycznych. Dlatego też w dobie zagrożeń terrorystycznych wszystkie profesjonalne firmy świadczące usługi ochrony imprez masowych powinny stale uświadamiać i szkolić swoich pracowników pod kątem tego typu zagrożeń. Do tego służą m.in. wspólne ćwiczenia pracowników ochrony z Policją czy Strażą Pożarną i medykami. Członkowie służb muszą „dużo widzieć” i odpowiednio szybko przeciwdziałać możliwościom wystąpienia zagrożenia, reagować bezzwłocznie na wszelkie podejrzane zachowania czy pozostawione rzeczy i przekazywać informacje dalej – podkreśla Dariusz Żakowski z Impel Security.

Ważna jest też ścisła współpraca organizatora imprezy ze służbami odpowiedzialnymi za zapewnienie porządku publicznego.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu każdej ze stron, począwszy od organizatora, przez służby porządkowe i informacyjne, a także uczestników imprezy, możliwe jest zapewnienie maksymalnego poziomu bezpieczeństwa wszystkim. A jak wiadomo, bezpieczeństwo to podstawa, szczególnie w przypadku dużych wydarzeń.

(MKO)