Kary za niedozwolone postanowienia w umowach z konsumentami

Stosowanie klauzul niedozwolonych naraża przedsiębiorcę na szereg niebezpieczeństw i stawia go w przypadku sporu z konsumentem w niekorzystnej sytuacji.

Przede wszystkim należy pamiętać, że konsument nie jest w ogóle związany niedozwolnym postanowieniem umownych i w razie sporu przed sądem konsument będzie mógł powoływać się na to, że nie jest związany konkretnymi zapisami umowy. Przykładowo gdy przedsiębiorca zawrze w umowie zapis o karze umownej, która będzie dotyczyła jedynie konsumenta i do tego będzie rażąco wygórowana, konsument nie ma obowiązku jej zapłaty.

Poza tym przedsiębiorca może narazić się na kontrolę stosowanych przez siebie wzorców umowy przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak również zostać pozwany w ramach tzw. kontroli abstrakcyjnej przed Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę kary pieniężne w wysokości nawet do 10% przychodu przedsiębiorcy z roku poprzedniego. Podstawą określenia wysokości kary jest przychód osiągnięty przez przedsiębiorcę w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Kwota bazowa kary za jedno niedozwolone postanowienie wynosi od 0,02% do 0,1% przychodu z roku poprzedniego i zależy od stopnia jego szkodliwości dla interesów konsumenta.

Kwota bazowa może zostać zwiększona lub zmniejszona w zależności od tego, czy w konkretnej sprawie wystąpią okoliczności łagodzące (takie jak: zaniechanie przez przedsiębiorcę stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów przed wszczęciem postępowania przez Prezesa UOKiK lub niezwłocznie po jego wszczęciu, podjęcie działań mających na celu zaprzestanie dotychczasowej praktyki po wszczęciu postępowania, współdziałanie z Prezesem UOKiK w trakcie postępowania), czy obciążające (uprzednie stosowanie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, umyślność naruszenia, znaczny zasięg terytorialny naruszenia, znaczne korzyści uzyskane w związku ze stosowaniem stwierdzonej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów). W razie kumulacji okoliczności łagodzących kara nie może zostać zmniejszona o więcej niż 90% kwoty bazowej, zaś w sytuacji kumulacji okoliczności obciążających kara nie może zostać zwiększona o więcej niż 200% kwoty bazowej.

Co więcej przedsiębiorca, który przegra w sądzie sprawę o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolony musi dodatkowo liczyć się z następującymi kosztami:

600 zł tytułem opłaty od pozwu, osoba składająca pozew jest zwolniona z tej opłaty z mocy ustawy, opłatę tę uiścić na rzecz Skarbu Państwa musi po przegranej sprawie przedsiębiorca,
60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, jeżeli osoba składają pozew reprezentowana była przez adwokata lub radcę prawnego,
ok. 1.000 zł- 2.000 zł tytułem kosztu publikacji wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, wysokość opłaty zależy od ilości znaków takiego ogłoszenia, za każdy opublikowany znak trzeba uiścić kwotę 0,70 zł, przy czym łączny koszt publikacji nie może być niższy niż 60 zł, im dłuższe niedozwolone postanowienie umowne, tym wyższy koszt opłaty za publikację, z uwagi na fakt, iż w wyroku przytaczana jest ta niedozwolona klauzula.

Koszt przegranego procesu opiewa zatem na kwotę przewyższającą 2.000 zł, jedynym sposobem uniknięcia tak wysokich kosztów sądowych jest zawarcie ugody z powodem i zapłata na jego rzecz kwoty kilkuset złotych.

Należy również pamiętać, że postanowienie uznane za niedozwolone publikowane jest wraz z danymi przedsiębiorcy w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, co stanowi antyreklamę dla takiego przedsiębiorcy, a tym samym obniża jego renomę.

W następnym artykule sprawa w sądzie o uznanie klauzuli za niedozwoloną, w tym właściwość sądu, kto może wnieść pozew oraz termin na złożenie pozwu