Sukcesywne termomodernizacje, wymiany kotłów węglowych na ekologiczne gazowe w budynkach będących w zasobach miasta, remonty ulic oraz czyszczenie ulic na mokro.

Gmina Miejska Nowa Ruda od lat prowadzi działania mające na celu eliminację tzw. niskiej emisji.

Rok 2013 i 2014 to kolejne działania w tym zakresie. Gmina złożyła w 2013 roku wniosek o dofinansowanie w konkursie organizowanym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (WFOŚiGW) w ramach programu KAWKA (pełna nazwa programu: „Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii. Część 1) program pilotażowy KAWKA”). Wniosek został pozytywnie oceniony przez WFOŚ, co sprawiło, że przystąpiono do realizacji zaplanowanych w nim działań.

Czym jest niska emisja?

Niska emisja jest to emisja szkodliwych pyłów i gazów pochodząca z niskich emitorów, do których zalicza się kominy z np. domów jednorodzinnych lub kamienic. Źródłem niskiej emisji są procesy spalania paliw, przede wszystkim węgla (a także odpadów), w starych niskosprawnych piecach i kotłach. Procesowi temu towarzyszy emisja wielu zanieczyszczeń, m.in. pyłów, tlenków azotu, dwutlenku siarki, dwutlenku węgla, tleneku węgla, metali ciężkich, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (np. benzo-a-pirenu).

Duża ilość kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że wprowadzane do środowiska zanieczyszczenia są bardzo uciążliwe, z uwagi na ich gromadzenie się w miejscu powstawania.

Efekty nadmiernej niskiej emisji są najbardziej odczuwalne w okresie zimowym, w pełni sezonu grzewczego. Tworzenie się zastoisk zimnego powietrza, częste inwersje temperatury, większa liczba dni z przymrozkiem i mrozem, cisze atmosferyczne i słabe wiatry, powodują niekorzystne warunki rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Lokalnie występujące niekorzystne warunki rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń związane z zabudową miejską (np. kaniony uliczne), a także położeniem geograficznym miasta, sprawiają, że niska emisja jest zjawiskiem szczególnie niebezpiecznym, pomimo, że w obiegowej opinii „powietrza nie widać”.

W ramach projektu pt.: Polepszenie jakości powietrza w regionie przygranicznym Czechy-Polska, który wykonano dzięki środkom z Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczpospolita Polska 2007-2013, zdiagnozowano, że obszar Nowej Rudy jest szczególnie narażony na działanie niskiej emisji, co wynika bezpośrednio z jego usytuowania geograficznego. Lokalne warunki ukształtowania terenu w mieście i w najbliższym jego sąsiedztwie przyczyniają się do znacznego pogorszenia warunków rozprzestrzeniania się mas powietrza i tzw. przewietrzania. Efekt jest taki, że stężenia szkodliwych substancji w powietrzu w sezonie grzewczym utrzymują się praktycznie cały czas ponad dopuszczalnymi poziomami.

Wśród zanieczyszczeń emitowanych ze spalania paliw stałych do szczególnie niebezpiecznych zaliczane są pyły. Drobne frakcje pyłów o średnicy do 10 µm (tzw. pyły zawieszone) zawierają metale ciężkie, a na swojej powierzchni adsorbują wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, dioksyny i furany. Drobne frakcje pyłu do 10 µm, tzw. pyły PM2,5 oraz PM10 przenikają do płuc i są odpowiedzialne za choroby układu oddechowego, układu krążenia oraz różnego rodzaju alergie. Jak wynika z raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), długotrwałe narażenie na działanie drobnych pyłów zawieszonych (PM2,5 i PM10) skutkuje skróceniem średniej długości życia. Należy podkreślić, że pyły oddziałują szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie, ale także na roślinność, zwierzęta, gleby i wodę.

Jak ograniczać niską emisję?

Ograniczenie niskiej emisji można osiągnąć poprzez: likwidację indywidualnego źródła ciepła i podłączenie budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej, wymianę kotła centralnego ogrzewania i instalacji centralnego ogrzewania (np. na kocioł gazowy, olejowy, na biomasę, kotły na ekogroszek, kotły inwektorowe), docieplenie ścian budynku, wymiana okien oraz zastosowanie alternatywnych źródeł ciepła (kolektorów słonecznych, pomp ciepła).

Niezwykle istotne jest również utrzymanie w należytym stanie technicznym urządzeń i instalacji grzewczych oraz spalanie paliw odpowiednich dla danego rodzaju kotła (a przede wszystkim niespalanie odpadów w kotłach i piecach domowych), co również pozwala na ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia jest spalanie odpadów z tworzyw sztucznych np. butelek typu PET, worków foliowych a także opakowań po sokach, mleku, odpadów z gumy, lakierowanego drewna, mebli. Palenie śmieci jest niekorzystne także dla pieca i przewodów kominowych. Na ściankach osadza się trudna do usunięcia tzw. sadza mokra, co może prowadzić do zapalenia się przewodów, a w ostateczności do pożaru całego domu. Zatkany komin to także przyczyna zatruć niewidocznym i bezwonnym czadem.

Jak przebiega realizacja wniosku w Nowej Rudzie?

Zwycięski wniosek zakładał realizację dwóch typów działań. Do pierwszego typu należą działania inwestycyjne, a do drugiego tzw. działania „miękkie” czyli działania informacyjno-edukacyjne.

Działaniem inwestycyjnym była likwidacja przestarzałej kotłowni w Szkole Podstawowej nr 7 w Nowej Rudzie. W ramach inwestycji wymieniono węglowe kotły c.o. o łącznej mocy 910 kW oraz przebudowano układ technologiczny i dostosowano go do potrzeb nowego kotła. Nowe źródło ciepła to kocioł gazowy o mocy znamionowej 600 kW. Kocioł pracuje na cele c.o. oraz przygotowania c.w.u. dla budynku szkoły. Kocioł jest wyposażony w konsolę sterowniczą umożliwiającą sterowanie pogodowe pracą układu grzewczego i jest opalany gazem GZ-50 niskiego ciśnienia. Inwestycja została zakończona w listopadzie 2013 roku.

Do działań miękkich należy przeprowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnej pokazującej korzyści zdrowotne i społeczne z eliminacji niskiej emisji oraz utworzenie bazy danych pozwalającej na inwentaryzację źródeł niskiej emisji.

W mieście pojawią się plakaty, a do noworudzkich szkół zostaną rozesłane prezentacje multimedialne nt. niskiej emisji, z prośbą o włączenie się szkół w tę akcję. Przekazane materiały mają charakter informacyjny i edukacyjny, a ich celem jest motywacja mieszkańców miasta do zwracania uwagi na jakość spalanych paliw oraz stosowanych systemów grzewczych, a tym samym większej dbałości o środowisko naturalne.

Przewidziano także przeprowadzenie wśród mieszkańców miasta ankietyzacji. Magistrat będzie prowadził badanie ankietowe, dzięki któremu chce zebrać informacje o źródłach zanieczyszczeń powietrza na terenie miasta oraz o planowanych przez mieszkańców inwestycjach dotyczących systemu grzewczego w ich domach. Dane zawarte w ankietach pozwolą m.in. poznać potrzeby mieszkańców oraz określić koszty realizacji zadań inwestycyjnych.

Magistrat chce zebrać jak najwięcej ankiet. Dzięki temu będzie można ocenić gotowość mieszkańców do przeprowadzania inwestycji obejmujących likwidację niskosprawnego kotła na paliwo węgiel czy drewno i zastąpieniu go innym ogrzewaniem (np. gazowym, elektrycznym czy podłączeniem do sieci ciepłowniczej, kotłem na ekogroszek, kotłem inwektorowym, gazowym, olejowym czy biomasę). Ankietyzacja umożliwi też określenie wysokości wsparcia finansowego, potrzebnego osobom zamierzającym zlikwidować stare piece. Urzędnicy zachęcają więc mieszkańców, by nie wyrzucali druków do kosza, ale podali rzetelne dane. Wypełnienie formularza nie zajmuje więcej niż kilka minut.

Ankiety zbierane będą do końca stycznia 2015 roku lub w razie potrzeby w dłuższym okresie. Można je wysłać pocztą na adres urzędu (ul. Rynek 1, 57-400 Nowa Ruda), złożyć osobiście w Biurze Obsługi Mieszkańca, wrzucić do oznaczonych białych urn rozstawionych w wybranych punktach w mieście lub wypełnić ankietę on-line na stronie: http://ankietanowaruda.atmoterm.pl. Skąd wziąć ankietę? Ankiety będą znajdować się bezpośrednio koło urn, a także zostaną umieszczone jako dodatek w jednym z listopadowych wydań Kuriera Noworudzko-Radkowskiego.

Lokalizacje urn:

• 2 urny w Słupcu: sklep Inter Marche przy ulicy Kłodzkiej 14 a, sklep spożywczy Ewa Miś przy ulicy Wyspiańskiego 19,
• 1 urna w Drogosławiu: Miejski Zespół Szkół nr 1 przy ulicy Stara Droga 39,
• 1 urna w Biurze Obsługi Klienta przy ul. Rynek 11.

W ramach prac Aglomeracji Wałbrzyskiej, do której należy Nowa Ruda opracowywany jest dokument o nazwie Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN), w którym ujęte zostaną działania miasta Nowa Ruda zmierzające do ograniczenia szkodliwej emisji pyłów i substancji a także do zmniejszenia emisji CO2. PGN ma potem służyć do efektywnego pozyskiwania unijnych środków na realizację określonych w nim działań (m.in. na remonty i budowę dróg, zmianę systemu ogrzewania w budynkach użyteczności publicznej).

Wszystkie działania jakie prowadzi Gmina Miejska Nowa Ruda zmierzają do tego, aby ograniczać niską emisję, a w przyszłości wyeliminować ją całkowicie. Planowana do przeprowadzenia ankietyzacja wskaże magistratowi możliwe kierunki działań w zakresie poprawy jakości powietrza w mieście, zwiększenia komfortu życia i poprawy zdrowia mieszkańców. Akcja edukacyjna zaś zwiększy świadomość mieszkańców Nowej Rudy i okolic na temat zdrowotnych i społecznych korzyści spowodowanych eliminacją niskiej emisji, a także zagrożeń jakie wynikają ze spalania odpadów w przydomowych piecach.